Ήρωας, πολεμιστής και δραπέτης από το Άουσβιτς: Η ιστορία του Witold Pilecki

ΑΠΟΨΕΙΣ - 24/10/2021. Συντάκτης: Prodromos Peios

Στο σχολείο μας έμαθαν πως να γράφουμε, πως να διαβάζουμε και πως μην μαθαίνουμε τίποτα μετά τα 12 έτη μας, απόδειξη είναι το γεγονός ότι δεν μας δίδαξαν ποτέ ιστορίες αντρών που έδωσαν την ζωή τους για να βρισκόμαστε εμείς σήμερα εδώ και να είναι τα παραδείγματα προς μίμηση για τις επόμενες γενιές. Σήμερα θα προσπαθήσουμε να διορθώσουμε αυτό το λάθος μιλώντας για έναν από τους μεγαλύτερους ήρωες του 20ου αιώνα και ένα σύμβολο για αγώνα κατά του ναζισμού και του κομμουνισμού, τον Witold Pilecki (Βίτολντ Πελέτσκι).

Ο Πελέτσκι γεννήθηκε στην Ρωσική Αυτοκρατορία το 1901 στην πόλη Ολόνετς της Καρελίας, ερχόμενος από μία οικογένεια Πολωνών πατριωτών, ο Πελέτσκι από ηλικία μόλις 9 ετών εντάχθηκε στην μυστική οργάνωση Związek Harcerstwa Polskiego – ZHP (Polish Scouting and Guiding Association). Πήρε μέρος στον Ρώσο-Πολωνικό πόλεμο του 1920 με το ZHP, κατατάχτηκε αργότερα στον Πολωνικό στρατό ως αξιωματικός του Ιππικού και για το μεγαλύτερο μέρος του Μεσοπολέμου έζησε μια ειρηνική ζωή, μέχρι το 1939 όπου ξέσπασε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος.

Φωτογραφία του Witold Pilecki πριν το 1939.

Όταν ξεκινούσε ο πόλεμος, ο Πελέτσι ήταν διοικητής της 19^ης Μεραρχίας Πεζικού. Κατά την διάρκεια της εισβολής στην Πολωνία η 19^η δέχτηκε μεγάλο μέρος της επίθεσης στον τομέα της στρατιάς του Προύσυ και εξουδετερώθηκε σχεδόν πλήρως, αν και κατάφερε σημαντικές απώλειες στους Γερμανούς στις μάχες του Piotrków Trybunalski και Tomaszów Lubelski. Μέσα σε αυτό το χάος ο Πελέτσκι κατάφερε να επιβιώσει και μετά την εισβολή να έρθει σε επαφή με πολωνικές αντιστασιακές ομάδες, παρακούοντας της διαταγές του για υποχώρηση όλων των Πολωνών μέσω Ρουμανίας και από εκεί στη Γαλλία. Στα τέλη Οκτωβρίου εντάχθηκε στην αντιστασιακή οργάνωση Tajna Armia Polska – TAP (Secret Polish Army) όπου και αναδείχθηκε ως ένα από τα σημαντικότερα μέλη του.

Μία από τις βασικές αποστολές του TAP ήταν η συλλογή πλροφοριών για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης των ναζί, και συγκεκριμένα του στρατοπέδου του Άουσβιτς (Konzentrationslager Auschwitz), όπου πιστεύονταν ότι οι Γερμανοί έβαζαν καταναγκαστικά έργα σε χιλιάδες Πολωνούς, αλλά δεν είχαν αποδείξεις. Ο Πελέτσκι τότε είχε μία ιδέα: Να μπει στο στρατόπεδο εθελοντικά στο Άουσβιτς, να συλλέξει πληροφορίες για το στρατόπεδο και πως φέρονται στους κρατουμένους και να οργανώσει την αντίσταση μέσα στο Άουσβιτς. Έτσι στις 19 Σεπτεμβρίου 1940, ο Πελέτσκι υπό το όνομα Tomasz Serafiński, ο Πελέτσκι έπεσε θελημένα στα χέρια των SS, οι οποίοι τον έβαλαν σε ένα τραίνο για το στρατόπεδο μαζί με εκατοντάδες συμπατριώτες του.

Μέσα στο Άουσβιτς ο Πελέτσκι έγραψε τις εμπειρίες του και το πως μεταχειρίζονταν οι ναζί τους κρατουμένους. Η αναφορά του Πελέτσκι είναι πολύ σκληρή και δείχνει τον χαρακτήρα των στρατοπέδων συγκέντρωσης: Ξυλοδαρμοί μέχρι θανάτου, τις περισσότερες φορές από άλλους κρατουμένους μάλιστα (capos), εν ψυχρό εκτελέσεις ακαδημαϊκών και επιστημόνων με το που έφταναν στο στρατόπεδο, όσοι δεν είχαν τα σωματικά προσόντα για να φέρουν σε πέρας την εργασία τους, ξυλοκοπούνταν μέχρι θανάτου μπροστά στους υπόλοιπους κρατούμενους. Δεν επέτρεπαν καν μπάνιο στους κρατουμένους χωρίς ξυλοδαρμό και βιαιότητες, ενώ όσοι έκαναν το λάθος και αργούσαν στην πρωινή παρέλαση ή που προσπαθούσαν να κρυφτούν εκτελούνταν δια απαγχονισμού ή με πυροβολισμό, πάντα μπροστά στους υπόλοιπους κρατούμενους. Πολλοί από τους κρατούμενους προσπαθούσαν να αυτοκτονήσουν για να γλιτώσουν τα βασανιστήρια και τον ψυχικό και σωματικό βιασμό που δέχονταν.

Μέσα στην κόλαση του Άουσβιτς ο Πελέτσκι οργάνωσε τις ομάδες αντίστασης με πέντε κρατούμενους η κάθε μία, έτσι ώστε σε περίπτωση που εντοπιστεί η μία ομάδα, οι άλλες να μπορέσουν να συνεχίσουν την δράση τους. Οι ομάδες αυτές οργάνωναν επιπλέον προμήθεια φαγητού και ρουχισμό, και βοηθούσαν άλλους κρατουμένους να βρούνε δουλειά μέσα στο στρατόπεδο, καθώς το να μείνεις στις ομάδες εργασίας, ακόμα και οι πιο σωματικά ικανοί, ήταν θέμα χρόνου να εκτελεστούν. Όπως έγραψε ο Πελέτσκι «Αυτό το στρατόπεδο έχει γίνει ένας μεγάλος μύλος που μετατρέπει ζωντανούς ανθρώπους στάχτη..». Το 1941, το στρατόπεδο είχε μεγαλώσει σε τέτοιο βαθμό, ώστε οι ανάγκες για δουλειές για την συντήρηση του στρατοπέδου είχαν αυξηθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό, χάρη σε αυτή την εξέλιξη, ο Πελέτσκι βρήκε την ευκαιρία και έβαλε πολλά μέλη των ομάδων του σε αυτές τις θέσεις, και εν τέλη τον ίδιο του τον εαυτό ως συντηρητή ενός φούρνου στο στρατόπεδο των SS, που βρίσκονταν εκτός του Άουσβιτς και αυτό του έδωσε την δυνατότητα να έρθει σε επαφή με το χωριό του Άουσβιτς και να δει την καθημερινότητα των ανθρώπων εκεί, που ζούσανε ειρηνικά και άνετα, ενώ μόλις λίγα χιλιόμετρα μακριά τους, το μεγαλύτερο στρατόπεδο συγκέντρωσης στην ιστορία δημιουργούσε μια κόλαση που θα ζήλευε ακόμα και ο Dante Aligieri. Αυτή η αντίθεση επιρέασε τον Πελέτσκι και τον έκανε να αναρωτηθεί «Ποιος είναι ο πραγματικός κόσμος; Ποια είναι η αληθινή φύση του ανθρώπου; Ποια είναι η κουλτούρα του 20^ου αιώνα; Εφόσον η ανθρωπότητα έχει προοδεύσει τόσο…πως είναι δυνατόν αυτό; Ή μήπως αυτό είναι το πραγματικό πρόσωπο της ανθρωπότητας; Θα ήταν όλος ο κόσμος έτσι αν τα όρια του πολιτισμού εξαφανίζονταν;»

Μέχρι τον Μάιο του 1941 επιτρέπονταν σε απλούς Πολωνούς να απελευθερωθούν από το Άουσβιτς, εφόσον οι οικογένειές τους πλήρωναν αρκετά χρήματα, σύντροφοι του Πελέτσκι που είχαν απελευθερωθεί, έδωσαν την αναφορά του στον αντιστασιακό στρατό της Κρακοβία, κάτι το οποίο μόλις ξεκίνησε ο πόλεμος με την ΕΣΣΔ σταμάτησε. Τότε άρχισαν να έρχονται στο στρατόπεδο περισσότερο Εβραίοι και σοβιετικοί, και βάση τον Πελέτσκι, τον Ιούνιο του 1941 έγινε η πρώτη χρήση αερίου σε κρατουμένους αξιωματικούς Σοβιετικούς από στελέχη των SS. Η κατάσταση στο στρατόπεδο χειροτέρεψε πολύ από αυτό το σημείο και μετά, με πολλά βασανιστήρια στους κρατουμένους που δεν μπορούμε να αναφέρουμε εδώ για προφανείς λόγους. Εκείνη την περίοδο οι άντρες του Πελέτσκι βρίσκονταν σε πολλά κρίσιμα πόστα και ήταν σε θέση να ξεκινήσουν μια εξέγερση, αλλά χρειάζονταν βοήθεια από έξω, ο Πελέτσι πίστευε ότι έστω και ένα από τα μηνύματα του στο Στρατό της Κρακοβία είχε φτάσει όπου ζητούσε έναν αντιπερισπασμό, όπλα ή οτιδήποτε για να ξεκινήσει μια εξέγερση στο στρατόπεδο και να ξεφύγουν οι κρατούμενοι, κάτι το οποίο δεν έλαβε ποτέ.

Το 1942 οι Πολωνοί του Άουσβιτς άρχισαν σιγά-σιγά να μετακινούνται από το Άουσβιτς, ώστε να υπάρξει χώρος για τους Εβραίους και τους Σοβιετικούς, τους οποίους οι Γερμανοί άρχισαν να εξοντώνουν μαζικά σε 3 διαφορετικά κρεματόρια τουλάχιστον όπως αναφέρει ο Πελέτσκι, αυτό ήταν η καταστροφή του δικτύου του Πελέτσκι, καθώς οι άντρες του πλέον βρίσκονταν σε πολλά διαφορετικά στρατόπεδα, έτσι μετά από 2 ολόκληρα χρόνια και 7 μήνες στο Άουσβιτς στις 26-27 Απριλίου 1943, ο Πελέτσκι δραπετεύει καθώς μια εξέγερση δεν ήταν πλέον εφικτή. Μαζί με έναν ακόμα κρατούμενο, κατάφερε να ξεφύγει και να φτάσει στην Κρακοβία, όπου και διηγήθηκε την κατάσταση στο Άουσβιτς στους Πολωνούς αντιστασιακούς εκεί, οι οποίοι μάλιστα δεν τον πίστεψαν. Αργότερα θα φτάσει στην Βαρσοβία με την βοήθεια των Πολωνών πατριωτών τον Αύγουστο του 1943. Ένας από τους μόλις 213 κρατούμενους που κατάφεραν ποτέ να αποδράσουν από το Άουσβιτς.

Ο Πελέτσκι θα πολεμήσει το 1944 στην εξέγερση της Βαρσοβίας και θα πιαστεί αιχμάλωτος πολέμου. Θα απελευθερωθεί το 1945 και θα αναλάβει ρόλο στη στρατιωτική κατασκοπεία στο 2^ο Πολωνικό Σώμα Στρατού που είχε έδρα στην Ιταλία, όπου έδωσε την αναφορά του για το Άουσβιτς στους Βρετανούς. Ο Πελέτσκι συνέχισε να έχει επαφή με την Πολωνική αντίσταση μετά τον πόλεμο κατά των Σοβιετικών αυτή τη φορά, και γύρισε στην Πολωνία στα τέλη του 1945 για να παρακολουθήσει την Σοβιετική κατοχή, όπου ζούσε και δούλευε υπό κάληψη, μέχρι τον Μάιο του 1947, όπου θα συλληφθεί και σε μία δίκη-παρωδία θα κατηγορηθεί για μια πλειάδα ψεύτικων αδικημάτων και θα βασανιστεί από τους σοβιετικούς και θα καταδικαστεί σε θάνατο. Στις 25 Μαΐου 1947 ο Witold Pilecki θα εκτελεστεί στην φυλακή. Το 1990 η μνήμη του θα αποκαταστάθηκε και σήμερα γιορτάζετε ως ένας από τους μεγαλύτερους ήρωες της Πολωνίας.

“When God created the human being, God had in mind that we should all be like Captain Witold Pilecki, of blessed memory.” – Michael Joseph Schudrich

Ο Πελέτσκι στην δίκη-κωμωδία των Σοβιετικών.