Κάποια πρώτα μαθήματα για την Ελληνική αεράμυνα από τον πόλεμο στην Ουκρανία

Ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτελεί, και θα αποτελεί ένα πολύ σημαντικό case study για τους στρατιωτικούς αναλυτές τις επόμενες δεκαετίες. Όντας στην 3η εβδομάδα του πολέμου, μπορούμε να βγάζουμε μερικά πρώτα συμπεράσματα από τις στρατιωτικές επιχειρήσεις, κυρίως όσων αφορά το Air Warfare, την αξία της αντιβαλλιστικής δυνατότητας μιας αεράμυνας, αλλά και την επιρροή που θα έχει η εν λόγο σύγκρουση στον τρόπο με τον οποίο οι χώρες του NATO, θα προσπαθήσουν να αντιμετωπίσουν την ρωσική απειλή τις επόμενες δεκαετίες.

Είναι σαφές ότι σε αυτές τις αλλαγές δόγματος, η Ελλάδα δεν θα μπορεί να είναι απούσα, όντας μία χώρα με πληθώρα ρωσικών αντιαεροπορικών συστημάτων. Μάλιστα οι αναφορές μεγάλων ειδησεογραφικών πρακτορείων τις τελευταίες ημέρες, αναφέρονται στην Ελλάδα, την Σλοβακία και την Βουλγαρία, ως χώρες που δυνητικά θα μπορούσαν να μεταφέρουν αντιαεροπορικά συστήματα στην Ουκρανία, για να ενισχύσουν τις προσπάθειες του NATO για στήριξη της άμυνας της Ουκρανίας. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, χώρες που διαθέτουν οπλισμό ρωσικής προέλευσης, έχουν έρθει σε επαφή με συμμάχους στο NATO για τις προοπτικές αντικατάστασης των συστημάτων ρωσικής προέλευσης, με συστήματα δυτικής προέλευσης, με τελευταίο το παράδειγμα της Πολωνίας, που υπήρξαν συζητήσεις για μεταφορά MiG-29 στην Ουκρανία με αντάλλαγμα αμερικανικά F-16, μία πρόταση που για πολλούς λόγους τελικά δεν ευοδώθηκε.

Η Ελλάδα σε ρωσικά συστήματα αεράμυνας διαθέτει:

  • 38 OSA-AK/AKM (SA-8), 18 της έκδοσης AK και 20 της έκδοσης AKM που αποκτήθηκαν από την π. Αν. Γερμανία και την Ρωσία την δεκαετία του 1990’, ενώ οι δύο εκδόσεις μπήκαν σε υπηρεσία το 1975 και το 1980 αντίστοιχα.
  • 21 TOR-Μ1 (SA-15) που παραλήφθηκαν την περίοδο 1999-2000 με απευθείας συμφωνία με την Ρωσική κυβέρνηση.
  • 2 συστοιχίες S-300PMU-1 (SA-10) που μεταφέρθηκαν στην Ελλάδα το 2000, έπειτα από την κρίση των πυραύλων της Κύπρου του 1998-1999.

Όπως μπορούμε να παρατηρήσουμε από τα παραπάνω στοιχεία, τα ρωσικά συστήματα αεράμυνας μετρούν ήδη 30 χρόνια σχεδόν υπηρεσίας στις Ένοπλες Δυνάμεις. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, αυτή την στιγμή θα μπορούσαμε να μιλάμε για αναβάθμιση των εν λόγω συστημάτων, ώστε να μην υπάρξει η πλήρης απαξίωση τους. Δυστυχώς οι γεωπολιτικές συνθήκες, ακόμα και πριν τον πόλεμο στην Ουκρανία, δεν επέτρεψαν κάτι τέτοιο να συμβεί, η προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 και τα αυστηρά μέτρα που πήρε η ΕΕ εναντίον της Ρωσίας, μπλόκαραν κάθε συζήτηση για αναβάθμιση των εν λόγω συστημάτων. Προφανώς και βραχυπρόθεσμες λύσεις μπορούν να βρεθούν, όπως η επιχειρησιακή επέκταση τις ζωής των βλημάτων, η ανανέωση των ηλεκτρονικών τους, κτλ. Όμως θα άξιζε κάτι τέτοιο; Η άποψη μας είναι πως όχι, δεν θα άξιζε μια μερική αναβάθμιση-συντήρηση.

Ground Master 400: Ένα ραντάρ που θα ανανεώσει το early-warning capability της Ελληνικής αεράμυνας

Η κρίση της Ουκρανίας επιβεβαίωσε το δόγμα του NATO, που θέτει την αεράμυνα μιας χώρας, όχι ως ασπίδα στα εχθρικά μαχητικά, αλλά στα stand-off όπλα και τους anti-radar πυραύλους, φεύγοντας από το ρωσικό δόγμα της στρατηγικής αεράμυνας περιοχής, και πηγαίνοντας στο πιο πρακτικό δόγμα, της τακτικής/αντιβαλλιστικής αεράμυνας. Η Ουκρανία είναι ασφαλές να υποθέσουμε ότι έχει χάσει σχεδόν το σύνολο των συστημάτων αεράμυνας της, υπάρχουν φωτογραφίες που δείχνουν κατεστραμμένα ουκρανικά S-300 και TOR, τα οποία και απετέλεσαν τους πρώτους στόχους της Ρωσικής αεροπορίας και εξουδετερώθηκαν από stand-off όπλα κυρίως της Ρωσικής αεροπορίας. Το γεγονός ότι παρόμοια συστήματα με τα ουκρανικά υπηρετούν στις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, πρέπει αρχικά να μας προβληματίσει, καθώς η Ελλάδα έχει να αντιμετωπίσει την νέα σοβαρότατη απειλή εξ ανατολών, που ακούει στο όνομα «τουρκικά UAV/UCAV».

Η Ελληνική αεράμυνα αυτή τη στιγμή έχει την αποστολή της αντιμετώπισης της απειλής των τουρκικών βαλλιστικών πυραύλων και πυραύλων κρουζ (BORA/Yildirim και SOM αντίστοιχα), ενώ πλέον «μπαίνει στο παιχνίδι» και η απειλή των τουρκικών UAV/UCAV (TB2 Bayraktar και Akinci αντίστοιχα), στα οποία αυτή την στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, η ελληνική αεράμυνα δεν έχει κάποια definitive answer που να δίνει λύση σε αυτό το πρόβλημα, τα ραντάρ της είναι παλιάς τεχνολογίας, με πολύ μικρές δυνατότητες για Η/Π (Ηλεκτρονικό Πόλεμο), ενώ αν εξαιρέσουμε τα Patriot και τα Crotale NG, τα περισσότερα συστήματα της ΠΑ και του ΣΞ, δεν μπορούν να εμπλέξουν τέτοιες απειλές, ειδικά σε επιθέσεις κορεσμού. Σε αυτά τα πλαίσια το ΥΕΘΑ και η Ελληνική Κυβέρνηση θα πρέπει να ετοιμάσουν μία σειρά κινήσεων που σε βάθος χρόνου θα καλύψουν αυτές τις αδυναμίες. Από μεριάς μας θεωρούμε ότι η κρίση στην Ουκρανία αποτελεί μια ευκαιρία για την Ελλάδα, ώστε να μειώσει τον αριθμό ρωσικών συστημάτων που έχει σε υπηρεσία, αντικαθιστώντας τα με νατοικά συστήματα αεράμυνας.

Ελληνικά Patriot: Θα άξιζε μια αναβάθμιση;

Η όποια κίνηση κατανοούμε ότι θα έρθει σε συνεργασία της ελληνικής κυβέρνησης με την κυβέρνηση των ΗΠΑ, η οποία και είναι ιδιαίτερα θερμή ως προς την στρατιωτική στήριξη της Ουκρανίας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να προσφέρουν λοιπόν ένα πακέτο κάλυψης των συστημάτων που θα χάσει η Ελληνική αεράμυνα. Τα συστήματα αυτά δεν είναι απαραίτητο να είναι αποκλειστικά από τις ΗΠΑ, καθώς το σύνολο του NATO επιθυμεί τον περιορισμό της ρωσικής επεκτατικότητας, κάτι που δίνει την δυνατότητα στην Ελλάδα να ζητήσει, πέρα από τα αμερικανικά συστήματα, και ευρωπαϊκά.

Συγκεκριμένα πιστεύουμε ότι Ελλάδα είναι σε θέση να ζητήσει από την κυβέρνηση των ΗΠΑ και το NATO τα εξής συστήματα:

  • Μία συνολική αναβάθμιση των Patriot PAC-2/3 που έχει η Ελλάδα στο ανώτατο επίπεδο PAC-3 MSE, κάτι που όπως είχαμε γράψει και σε παλαιότερο άρθρο, θα δώσει πολύ μεγάλες αντιβαλλιστικές δυνατότητες στην Ελληνική αεράμυνα, και θα μπορεί να χρηματοδοτηθεί και από την MDA μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ, η οποία εμπεριέχει κονδύλι για αυτόν ακριβώς τον σκοπό.
  • Παραχώρηση αριθμού NASAMS Ι/II από τις ΗΠΑ, για κάλυψη της εγγύς αεράμυνας.
  • Παραχώρηση Crotale NG από την Γαλλία για μεγαλύτερη ομοιογένεια συστημάτων στην Ελληνική αεράμυνα και κάλυψη της εγγύς αεράμυνας.
  • Παραχώρηση μικρού αριθμού ραντάρ AN/TPY-2 για τον εντοπισμό βαλλιστικών απειλών.
  • Παραχώρηση Ground Master 406 (GM 406) από την ΕΕ για τον εντοπισμό UAV/UCAV και τακτικών απειλών.

Πολύ αναγνώστες μας θα αναρωτηθούν γιατί δεν συμπεριλάβαμε το σύστημα αντιβαλλιστικής αεράμυνας THAAD (Terminal High Altitude Area Defense) και ο λόγος είναι απλός: Οι ΗΠΑ είναι πολύ δύσκολο να παραχωρήσουν ένα τόσο high-end σύστημα αεράμυνας χωρίς να ζητήσουν σχεδόν το σύνολο των ρωσικών συστημάτων που κατέχει η Ελλάδα, μία συμφωνία η οποία θα ήταν ενάντια στα Ελληνικά συμφέροντα και θα άφηναν χωρίς επαρκή αεράμυνα τις περιοχές ευθύνης των ΣΣ και της ΑΣΔΕΝ. Η αγορά του εν λόγω συστήματος, ως συμπληρωματικό στην αναβάθμιση της ελληνικής αεράμυνας είναι μια άλλη υπόθεση, που έχει να κάνει με τον αριθμό κονδυλίων που έχει στα χέρια του το ΥΕΘΑ και το πως θα επιλέξει να τα αξιοποιήσει. Πρέπει επίσης να αναφέρουμε ότι όλα τα παραπάνω συστήματα ανήκουν ήδη στο οπλοστάσιο άλλων χωρών και η παραχώρηση τους είναι ζήτημα πολιτικής διαπραγμάτευσης με τους εταίρους μας στο NATO.

Εάν έστω και ένα από τα συστήματα που αναφέραμε περάσει στα χέρια της Ελληνικής αεράμυνας, θα αποτελέσει μεγάλο βήμα για τον εκσυγχρονισμό του δόγματος του ΣΞ, και της ΠΑ. Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε ότι ο βασικός κίνδυνος για τις αεροπορικές μας βάσεις, τα ραντάρ μας, και γενικά τις στρατηγικές δομές της χώρας, δεν προέρχεται πλέον από μαχητικά που θα φέρουν βόμβες, αλλά από πυραύλους μακράς εμβέλειας και UAV που θα προσπαθήσουν να χτυπήσουν γρήγορα και αποφασιστικά τα κέντρα επικοινωνιών και υποδομών των Ενόπλων Δυνάμεων. Η ΠΑ είναι ισχυρή, και θα γίνει ακόμα ισχυρότερη, όμως δεν μπορεί να εξαλείψει το 100% της απειλής που αποτελούν οι βαλλιστικοί πύραυλοι ή τα TB2 Bayraktar. Το ξαναλέμε: Η Ελλάδα χρειάζεται νέα ραντάρ και αντιαεροπορικά συστήματα, τα οποία να έχουν την δυνατότητα να αντιμετωπίσουν τις σύγχρονες απειλές στο πεδίο μάχης.